Nieuczciwy dłużnik – jak odzyskać pieniądze?

Adam miał firmę budowlaną i wykonał na rzecz Beaty prace o wartości 100 000 zł. Beata nie chciała zapłacić, więc stwierdziła, że prace wykonano wadliwie. Adam uzyskał wyrok sądu przyznający mu rację, tj. zasądzający od Beaty kwotę 100 000 zł wraz odsetkami za opóźnienie.

Beata jednak nie chciała dobrowolnie wykonać wyroku. Adam złożył więc wniosek o wszczęcie egzekucji komorniczej. Ta okazała się nieskuteczna, bo Beata nie miała w tamtym momencie żadnego majątku. Okazało się jednak, że w międzyczasie podstępnie dokonała darowizny domu na rzecz swojej córki Cecylii. Co w tej sytuacji może zrobić Adam?

Skarga pauliańska

Dłużnik za wykonanie zobowiązań odpowiada swoim majątkiem obecnym i przyszłym. Wierzyciel nie zostanie zaspokojony, jeśli dłużnik ma zbyt mały majątek lub gdy pozbył się go na rzecz innych osób celem uniknięcia jego utraty. Jest to naturalne, gdyż w przypadku braku majątku komornik nie ma czego zajmować. Z pomocą wierzycielowi przychodzi jednak pewne rozwiązanie znane jeszcze z czasów Imperium Rzymskiego (łac. actio Pauliana).

Skarga pauliańska – jak się bronić przed nieuczciwym dłużnikiem?

Przesłanki skargi pauliańskiej to (art. 527 § 1 k.c.):

1)      pokrzywdzenie wierzycieli, jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową;

2)      działanie dłużnika ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli i

3)      wiedza lub możliwość – przy zachowaniu należytej staranności – dowiedzenia się przez osobę trzecią o tym, że wskutek świadomego działania dłużnika wierzyciele zostali pokrzywdzeni.

W praktyce bardzo często występują wyjątki, które wzmacniają ochronę wierzyciela:

1)      jeśli dłużnik przekazał korzyść na rzecz osoby będącej z nim w bliskim stosunku domniemywa się, że osoba ta wiedziała o świadomym działaniu dłużnika na szkodę wierzycieli (art. 527 § 3 k.c.);

2)      jeśli dłużnik przekazał korzyść na rzecz przedsiębiorcy będącym z nim w stałych stosunkach gospodarczych domniemywa się, że wiedział, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli (art. 527 § 4 k.c.);

3)      jeśli osoba trzecia osiągnęła korzyść bezpłatnie (np. darowizna, sprzedaż za symboliczną złotówkę), to nie jest ważne czy ta osoba wiedziała, że dłużnik miał świadomość pokrzywdzenia wierzycieli (art. 528 k.c.);

4)      jeśli czynnością dłużnika była darowizna, to domniemywa się, że działał on ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, jeśli w chwili jej dokonania był lub stał się niewypłacalny (art. 529 k.c.).

Jak odzyskać dług?

Wierzyciel może na podstawie przepisów o skardze pauliańskiej (art. 527-534 k.c.) wytoczyć powództwo przeciwko osobie, która uzyskała korzyść.Jeśli przesłanki skargi pauliańskiej będą spełnione, sąd uzna, że czynność dłużnika na rzecz osoby trzeciej jest bezskuteczna w stosunku do skarżącego (sankcja bezskuteczności względnej).

Oznacza to, że Adam, po uzyskaniu prawomocnego wyroku sądu stwierdzającego bezskuteczność umowy darowizny nieruchomości, może prowadzić z niej egzekucję tak, jakby była ona nadal własnością Beaty. Stwierdzenie bezskuteczności nie unieważnia sprzedaży czy darowizny. Cecylia nadal będzie właścicielką domu, ale musi umożliwić komornikowi jego egzekucję, spłacić wierzyciela lub udowodnić, że Beata jednak ma majątek wystarczający do zaspokojenia Adama.

Skarga pauliańska – przedawnienie?

Należy pamiętać, że uznania czynności prawnej dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli za bezskuteczną nie można żądać po upływie lat pięciu od daty tej czynności (art. 534 k.c.). 

Skarga pauliańska – adwokat

W polskich realiach biznesowych problemy z płynnością finansową to zmora wielu przedsiębiorców, a sytuacje, w których kontrahent odmawia zapłaty za wykonaną usługę, niestety się zdarzają. Skarga pauliańska jest bardzo często stosowanym środkiem do ochrony praw wierzycieli, którzy nie mogą uzyskać należnej im zapłaty od nielojalnych dłużników.

Jeśli jesteś pokrzywdzonym wierzycielem lub niezasadnie jest przeciwko tobie kierowana skarga pauliańska, niezwłocznie skontaktuj się z naszą kancelarią. Mamy doświadczenie w prowadzeniu tego rodzaju spraw i będziemy w stanie Ci pomóc.