Jak ustalić lub zaprzeczyć ojcostwo?

Po kilku latach w małżeństwie Jarosława i Marii przestało się układać i postanowili zamieszkać osobno. Rok po wyprowadzce męża Maria związała się nieformalnie z Mariuszem, a kilka miesięcy później urodziła dziecko. Oboje są szczęśliwi i planują wspólną przyszłość. W akcie urodzenia dziecka urzędnik musiał jednak wpisać, że ojcem dziecka jest mąż matki, czyli Jarosław. Maria wystąpiła więc do sądu z pozwem o rozwód z Jarosławem i o zaprzeczenie jego ojcostwa. Po uzyskaniu przychylnego wyroku Mariusz mógł w końcu uznać ojcostwo swojego dziecka.

Ala miała wielu kochanków. Gdy zaszła w ciążę, poinformowała jednego z nich, Kamila, że to on jest ojcem i nakazała mu zapłatę alimentów. Kamil uznał, że dziecko nie jest jego i że nie będzie nic płacił.

Jak sprawdzić, czy jestem biologicznym ojcem?

Życie pokazuje, że wątpliwości co do tego, kto jest matką lub ojcem dziecka czasem się zdarzają. W związku z tym Kodeks rodzinny i opiekuńczy przewiduje instytucje zaprzeczenia macierzyństwa (art. 6112-6116), ustalenia macierzyństwa (art. 6110-6111), zaprzeczenia ojcostwa (art. 63-701), uznania ojcostwa (art. 73-77), ustalenia bezskuteczności uznania ojcostwa (art. 78-83), sądowego ustalenie ojcostwa (84-85).

Głównym dowodem w tego rodzaju sprawach jest obecnie badanie DNA, które daje do 99% pewności co do pokrewieństwa badanych osób. Jednak nie zawsze badanie to może zostać przeprowadzone – przede wszystkim musi być wykonane dobrowolnie i nikogo nie można do niego zmusić. Inne często wykorzystywane dowody to grupowe badanie krwi, badania antropologiczne, przesłuchanie świadków i stron.

Zaprzeczenie ojcostwa

Większość osób w Polsce ma ustalone ojcostwo na podstawie domniemania pochodzenia dziecka od męża matki. Jeśli dziecko urodziło się w czasie trwania małżeństwa lub w okresie do 300 dni od ustania lub unieważnienia małżeństwa, lub do 300 dni od orzeczenia separacji , uznaje się, że ojcem jest mąż matki (art. 62 k.r.o.).

Jeśli mąż matki nie jest ojcem biologicznym, wówczas trzeba obalić owo domniemanie prawne. Można to zrobić tylko w postępowaniu sądowym z powództwa o zaprzeczenie ojcostwa – nie może być to dodatkowym przedmiotem innej sprawy np. rozwodowej. Postępowanie dowodowe ma udowodnić, że mąż matki nie jest ojcem dziecka.

Kosztowne badanie DNA nie będzie potrzebne, jeśli istnieją dowody, które wykażą, że małżonkowie w okresie koncepcyjnym w ogóle ze sobą nie obcowali, bo np. mąż przebywał wówczas za granicą. W tym właśnie trybie zaprzeczono ojcostwo Jarosława.

Ustalenie ojcostwa

Jeśli nie zachodzi domniemanie, że ojcem dziecka jest mąż matki (czyli dziecko jest pozamałżeńskie), albo już je obalono w procesie o zaprzeczenie ojcostwa, ustalenie ojcostwa może nastąpić poprzez:

– uznanie ojcostwa: wówczas mężczyzna i matka dobrowolnie składają oświadczenia przed urzędnikiem (art. 73-77 k.r.o.), lub

– ustalenie ojcostwa przez sąd: wymaga ono wystąpienia z pozwem o ustalenie ojcostwa (84-85 k.r.o.).

Mariusz uznał ojcostwo, składając oświadczenie kierownikowi urzędu stanu cywilnego. Kamil z kolei nie zamierza dobrowolnie uznać dziecka. Ala musi więc wszcząć sprawę sądową o ustalenie ojcostwa. W procesie musi ona udowodnić, że obcowała z Kamilem w tzw. okresie koncepcyjnym i że jego ojcostwo jest bardziej prawdopodobne niż innych mężczyzn (art. 85 k.r.o.). Zarówno Kamil, jak i Ala mogą przytaczać różne dowody, jednak badania DNA mogą być przeprowadzone tylko wtedy, gdy oboje zgodzą się na pobranie próbek.

Ustalenie i zaprzeczenie ojcostwa – adwokat

Obecny poziom wiedzy medycznej pozwala nawet na ustalenie ojcostwa po latach. Uregulowanie prawne pochodzenia dziecka ma istotne znaczenie nie tylko w wymiarze psychologicznym, ale również materialnym – dlatego powszechne jest występowanie o ustalenie ojcostwa. Alimenty czy dziedziczenie po zmarłym ojcu biologicznym jest możliwe dopiero, gdy jest on też ojcem w sensie prawnym. 

Jeśli boisz się, że zostaniesz wrobiony w ojcostwo lub odwrotnie – nie będziesz w stanie go dowieść, niezwłocznie skontaktuj się z naszą kancelarią. Mamy adwokatów wyspecjalizowanych w prawie rodzinnym, którzy rozwiązali już niejedną taką sprawę i będą w stanie pomóc również Tobie.